چگونه یک “باتری مرده” (سولفاته شده سخت) را احیا کنیم؟

یکی از وظایف ما در آرکا باتری اطلاع‌رسانی مسائل فنی است که می‌تواند به تمام افراد جامعه کمک کند تا حفاظت بیشتری از اموال خود داشته باشند. در این میان قطعه پیچیده باتری مورد کم توجهی بسیاری از افراد واقع شده و باعث می‌شود هزینه‌های تعویض آن به شدت بیشتری از شرایط نگهداری و مراقبت از این قطعه باشد. به طور کلی در بهترین حالت ممکن عمر باتری‌های سیلد اسید می‌تواند تا ۷ سال نیز برسد. حتی متوسط طول عمر باتری‌های مدرن بدون نیاز به نگهداری (MF) و یا همان باتری‌های اتمی (SLA) حداقل ۴ الی ۷ سال اعلام شده است. اما این درحالی است که طول عمر باتری‌های در کشور ما چیزی کمتر از ۳ الی ۴ سال است. دلایل این موضوع را می‌توان در بحث مفصل‌تری بررسی کرد، اما به طور خلاصه می‌توان به خوردگی، وارد شدن ضربه، تخلیه کامل باتری (رسیدن به حالت Deep cycle)،‌ تبخیر شدن مایع الکترولیت و یا عدم استفاده بلند مدت یا اصطلاحا خوابیدن باتری به مدت زمان بیش از یک ماه است. در این مطلب قصد داریم راهکاری را با توجه به تمام شرایطی که آوردیم ارائه کنیم تا به صورت موقت بتوانید از باتری‌های به مشکل برخورده استفاده کنید.

چگونه باتری اتومبیل می‌میرد؟

درنظر داشته باشید که منظور ما از باتری مرده، باتری دشارژ شده به علت روشن بودن چراغ‌های خودرو یا روشن نکردن خودرو به مدت بیش از یک ماه نیست، چرا که در این حالت با یکبار شارژ یا باتری‌به باتری کردن مشکل کاملا برطرف می‌شود. اما وقتی که باتری توانایی خود در نگهداری شارژ را از دست می‌دهد، مشکل جدی‌تری رخ می‌دهد که می‌توان از آن تحت عنوان «باتری مرده» یاد کرد. در چنین شرایطی ساختار داخلی باتری رفته رفته سولفاته می‌شود، به این معنی که بلورهای سولفات سرب (PbSO4) روی سطوح صفحه‌ها تشکیل می‌شود. درنظر داشته باشید که به طور کلی روند فعالیت عادی باتری به این صورت است که الکترون‌ها از صفحه سرب (Pb) به صفحه اکسید سرب (PbO2) منتقل می‌شود و جریان الکتریکی ایجاد می‌شود که انرژی لازم برای حرکت استارت موتور یا روشن شدن چراغ‌ها را تامین می‌کند. هربار که باتری به طور کامل تخلیه می‌شود، روند سولفاته شدن نرم رخ می‌دهد، اما وقتی مجدد باتری شارژ می‌شود، واکنش شیمایی در جهت عکس رخ می‌دهد و صفحات سرب مجدد به حالت اولیه خود باز می‌گردند. اما اگر باتری به مدت طولانی در حالت تخلیه قرار داشته باشد، صفحات سرب با بلورهای PbSO4 پوشیده می‌شود. در نهایت این بلورها در کل باتری پخش شده و منجر به ایجاد اتصال کوتاه در اجزای داخلی باتری می‌شود

احیای باتری سیلد اسید

در چنین شرایطی از بین بردن کریستال‌های PbSO4 تقریبا غیرممکن است. اما با درنظر گرفتن چند روش می‌توان حداقل خودرو را به تعمیرگاه یا فروشگاه باتری رساند. البته ماشینی که با این روش‌ها روشن می‌شوند، نباید خاموش شوند، چرا که این باتری نیروی کافی برای دوبار استارت زدن را ندارد.

باتری به باتری

نخستین راهکار این است که هنگام استارت از باتری خودرو دیگری استفاده کنید، باتری مرده می‌تواند هنگام روشن بودن همچون یک مقاومت در مدارهای برقی به فعالیت خود ادامه دهد و مشکلی را ایجاد نکند.

اضافه کردن آب مقطر

در اکثر مواردی که باتری به حالت مرده تبدیل می‌شود، سطح مایع الکترولیت نیز کاهش پیدا می‌کند، با اضافه کردن آب مقطر، هم پاکسازی تا حدی انجام می‌شود و از ایجاد اتصال کوتاه جلوگیری می‌شود و هم با غوطه‌ور شدن صفحات مقداری سطح فعال برای انجام واکنش‌ها ایجاد می‌شود.

اضافه کردن نمک اپسوم (MgSO4)

این مایع به عنوان یک اسید قوی‌تر نسبت به محلول الکترولیت اصلی می‌توان برای به هم زدن تعادل شیمایی موثر باشد و امکان شارژ را تا حدی برقرار کند. برای تهیه این ماده می‌توانید به تماما داروخانه‌ها مراجعه کنید.

احیای باتری مرده موتور

این اتفاق ممکن است حتی برای باتری موتورسیکلت‌ها نیز رخ دهد و درنهایت باعث خواهد شد که استارت ماشین یا موتورسیکلت توان کافی برای شروع حرکت پیشرانه را تحویل میل‌لنگ ندهد. در واقع این روند برای موتور و خودرو یکسان رخ می‌دهد و راهکار اولیه آن نیز یکسان است. البته باتری‌ به باتری کردن برای باتری‌های موتورسیکلت به دلیل ساختار ساده فنی آنها به شکل ساده‌تری انجام می‌شود و همچنین در اکثر موتورسیلکت‌ها سیستم تقسیم برق به نزدیکی کاسه چراغ منتقل شده است.

احیای باتری خشک

در باتری‌های اسیدی قدیمی تشخیص خشک شدن یا بخار شدن تمام مایع الکترولیت به روش ساده‌ای باز کردن دریچه‌ای بین هر سلول امکان‌پذیر بود، اما حال باتری‌های جدید به صورت ایزوله طراحی شده، وقتی که باوجود تمام درزگیری‌ها این مایع در باتری‌های اتمی یا MF نیز بخار شود، تشخیص چنین شرایطی نسبتا سخت است، مگر اینکه بخواهید ایزولاسیون این باتری‌ها را از بین ببرید و آنها را باز کنید. در چنین شرایط امکان استفاده مجدد از باتری MF وجود نخواهد داشت.

آیا باتری اتمی اسید دارد

در این میان شاید برای شما این سوال ایجاد شود که برای باتری‌های سیلد، MF یا اتمی هم این راهکارها عملیاتی است؟ پاسخ مثبت است. در این باتری‌ها نیز جریان اسید الکترولیت برقرار است، اما برای حفاظت از بخار شدن آن، فضای ایزوله‌ای ایجاد شده است. برای باتری که به پایان عمر خود رسید، می‌توان برای یکبار استفاده درپوش آن را باز کرد و اقدام به اضافه کردن آب مقطر یا اسیدهای قوی‌تر کنید. اما درنظر داشته باشید که این باتری دیگر قابل استفاده نخواهد بود.

شستن باتری ماشین با جوش شیرین

یکی از روش‌هایی که می‌تواند تاحدی کریستال‌های سرب اکسید شده را از بین ببرید، محلول است که حاصل ترکیب دو قاشق جوش شیرین و یک لیتر آب است. پس از گذشت نیم ساعت از قرار دادن این محلول، لازم است که باتری مجددا با مایع اسیدی الکترولیت شارژ شود. درنظر داشته باشید که این روش‌ها حدودا تا ۸۰ درصد مواقع احتمال موثر واقع شدن دارند و همچنین صرفا برای باتری‌هایی که صفحه‌های داخلی آن قطع شده باشد نیز صرفا می‌توان گزینه تعویض را مطرح دانست. درصورتی که برقی منتقل شده به صفحه پشت آمپر وجود داشته باشد و استارت خودرو به سختی انجام می‌شود، می‌توان تشخیص داد که هنوز می‌توان با روش‌های بالا برای احیا اقدام کرد،‌ چرا که یکی از گزینه‌ها سولفاته شدن باتری است. اما اگر هیچ برقی در بخش آمپرها نرسد و هیچ چراغی (حتی با نور خیلی کم) روشن نشود، احتمال قطع شدن صفحات باتری بیشتر است. به نظر شما برای تعمیر خانگی باتری قطع شده برای رسیدن به تعمیرگاه راهکاری وجود دارد؟