وقتی خودرو استارت زده می‌شود و روشن نشود اولین چیزی که به ذهن راننده خطور می‌کند، خرابی باتری خودرو است. از آنجا که به هنگام استارت زدن، دینام کار نمی‌کند وظیفه تامین انرژی الکتریکی را باتری انجام می‌دهد. در این مورد سوالی که برایمان پیش می‌آید این است که بفهمیم باتری ماشین خراب شده یا نه؟
ما در این مطلب به مهم‌ترین دلایل خرابی باتری ماشین خواهیم پرداخت.
آشنایی با انواع باتری خودرو
به‌طورکلی انواع باتری‌های ماشین که در بازار وجود دارند از دو نوع زیر:
- اتمی یا خشک
- اسیدی یا غیر خشک
هستند. باتری‌های اتمی گران‌تر بوده اما طول عمر بیشتری نیز نسبت به باتری‌های اسیدی دارند. در هر دو باتری از صفحات الکترولیت استفاده شده است، اما این صفحات در باتری‌های اسیدی در ترکیب آب و اسید شناور می‌باشند. باتری‌های اتمی محلول آب و اسید ندارند به همین دلیل باتری خشک نامیده می‌شوند.
سطح آب اسید در باتری‌های اسیدی رفته رفته کاهش پیدا می‌کند، بنابراین راننده باید آن را به صورت دوره‌ای چک کند تا اگر این میزان کاهش پیدا کرد، با اضافه کردن آب مقطر مشکل را برطرف کند. اما باتری‌های اتمی به این مراقبت‌ها نیازی ندارند.
یکی از مزایایی که باتری‌های اتمی نسبت به اسیدی دارند، این است که یک علامت بر روی آن قرار گرفته است که به رنگ‌های مختلفی در می‌آید. اگر رنگ این علامت سبز باشد، یعنی باتری سالم است. اگر قهوه‌ای یا سیاه باشد یعنی باتری خالی شده است. همچنین اگر سفید باشد یعنی باتری کاملا خراب شده است. بنابراین یکی از نشانه‌های خرابی باتری خودرو همین رنگ قرار گرفته بر روی باتری اتمی می‌باشد. اما باتری اسیدی از چنین قابلیتی برخوردار نیست.
دلایل خرابی باتری ماشین
مشکلات خرابی باتری خودرو را می‌توان به دو دسته خالی شدن شارژ و خرابی تقسیم کرد. هر چند خالی شدن باتری می‌تواند نشانه خراب شدن باشد اما همیشه به این صورت نیست. برای مثال گاهی اوقات خرابی دینام باعث می‌شود که باتری به سرعت بعد از روشن شدن ماشین خالی شود. برخی از مهم‌ترین دلایل خرابی باتری خودرو شامل موارد زیر می‌باشند:
- استفاده از سیستم‌های صوتی نامتعارف بر روی خودرو
- تغییرات شدید آب و هوا
- مشکل در بست‌ها و پایه‌های نگهدارنده باتری
- روشن نگه داشتن طولانی مدت سیستم برقی خودرو
- وارد شدن ضربه به باتری
- استفاده از باتری با ظرفیت نامناسب
- نشت اسید باتری
- اتصال کوتاه در قطب‌های باتری
- باقی ماندن بخار اسید در باتری
در ادامه هر یک از این موارد را به‌طور جداگانه بررسی می‌کنیم.
استفاده از سیستم‌های صوتی نامتعارف بر روی خودرو
سیستم‌های صوتی در حالت عادی و استاندارد برق زیادی مصرف نمی‌کنند. اما برخی سیستم‌ها که بر روی خودروها نصب می‌شوند، می‌توانند مصرف زیادی داشته باشند و در طولانی مدت باتری را تحت فشار قرار دهند. بنابراین احتمال خرابی باتری ماشین بیشتر خواهد شد.
تغییرات شدید آب و هوا
سرما و گرمای بیش از حد یکی از دلایل خرابی باتری خودرو می‌باشد. تغییرات دمایی شدید باعث می‌شود که فعل و انفعالات شیمیایی که در باتری رخ می‌دهند با مشکل روبرو شوند. به همین دلیل است که استارت زدن خودرو در سرما گاهی اوقات به خوبی انجام نمی‌گیرد. علاوه‌براین وقتی هوا خیلی گرم باشد حجم بخاراتی که در باتری به وجود می‌آید افزایش پیدا می‌کند و این اتفاق خطرات جدی در پی دارد.
مشکل در بست‌ها و پایه‌های نگهدارنده باتری
به مرور زمان بست‌های باتری ممکن است دچار شل شدگی شوند. علاوه‌براین ممکن است بست‌ها سولفات شوند و باعث خوردگی و فرسایش آن‌ها گردد. گاهی اوقات نیز پایه‌های نگهدارنده باتری در اثر ضربه مشکل پیدا می‌کنند. در نتیجه به دلیل شل بودن بست‌ها و پایه‌های نگهدارنده و وارد شدن تکان‌های ناشی از محکم نبودن جای باتری می‌تواند آسیب ببیند.
روشن نگه داشتن طولانی مدت سیستم برقی خودرو
به‌طورکلی سیستم برقی ماشین انرژی الکتریکی مورد نیاز خود را از باتری دریافت می‌کند. بنابراین اگر این سیستم برقی برای طولانی مدت روشن بماند مثلا استفاده از کولر با دور تند برای طولانی مدت می‌تواند فشار زیادی را به باتری وارد کند. زیرا فعل و انفعالاتی که در باتری رخ می‌دهند، تشدید می‌شوند، در نتیجه دچار آسیب خواهد شد. یکی از نکات مهم برای جلوگیری از خرابی باتری خودرو این است که قبل از خاموش کردن ماشین حتما چراغ‌های آن را خاموش کنید.
وارد شدن ضربه به باتری
یکی از دلایلی که باعث خرابی باتری ماشین می‌شود ضربه خوردن باتری در حین تصادف می‌باشد. گاهی اوقات برای اینکه باتری را به خوبی در جای خود محکم کنند به بدنه یا بست‌های آن ضربه وارد می‌کنند. این کار نیز اشتباه است و احتمال دارد که باتری آسیب ببیند.
استفاده از باتری با ظرفیت نامناسب
اگر برای ماشین خود از باتری استفاده می‌کنید که ظرفیت نامناسبی دارد، زودتر از موعد خود خالی خواهد شد. همچنین به دلیل اینکه فشار زیادی به آن وارد می‌شود، آسیب می‌بیند. برای اینکه بتوانید یک باتری با ظرفیت مناسب را خریداری کنید دفترچه راهنمای خودرو خود را مطالعه کنید.
نشت اسید باتری
گاهی اوقات به دلیل ضربه وارد شدن و یا فرسوده شدن باتری، بدنه آن می‌تواند سوراخ شود که ممکن است اسید باتری از آن نشت پیدا کند. در مایعی که از باتری خارج می‌شود هیدروژن سولفید وجود دارد. در نتیجه بوی بد تخم مرغ گندیده ممکن است به مشام برسد. در این موارد شما چاره‌ای به جز خرید باتری خودرو جدید و تعویض باتری ندارید.
اتصال کوتاه در قطب‌های باتری
اگر کلکتور سوئیچ استارت خودرو خراب و یا کثیف باشد، قطب‌های باتری دچار اتصال کوتاه می‌شوند. این باعث می‌شود باتری به سرعت از کار بیفتد و مجبور به تعویض آن شویم. به هنگام سرویس استارت می‌توان با تمیز یا تعویض کردن زغال استارت از این مشکل جلوگیری کرد.
باقی ماندن بخار اسید در باتری
در باتری‌های اسیدی اگر درپوش دچار انسداد شود، بخار نمی‌تواند از باتری خارج گردد. اگر در باتری بخار تجمع پیدا کند، شکل ظاهری باتری دفرمه می‌شود که نشانه خرابی باتری می‌باشد. همچنین تجمع بخار در باتری می‌تواند خطر انفجار آن را نیز بالا ببرد به همین دلیل توصیه آرکا باتری این است که هر چند وقت یکبار درپوش اسیدی را بررسی کنید.
نشانه‌های خرابی باتری ماشین
برخی از نشانه‌ها وجود دارند که رانندگان با شناسایی آن‌ها می‌توانند به خراب بودن باتری خودرو خود پی ببرند. اما برخی دیگر ممکن است از دید آن‌ها مخفی بمانند. در کل مجموعه اتفاقاتی وجود دارد که در صورت وقوع آن‌ها باید به خرابی باتری ماشین خود مشکوک شوید. این اتفاقات شامل موارد زیر می‌باشند:
- خالی شدن سریع شارژ باتری حتی بعد از شارژ مجدد
- بوی تخم مرغ فاسد از باتری
- استارت نخوردن ماشین
- کم نور بودن چراغ ماشین یا روشن نشدن آن
- سوسو زدن چراغ صفحه کیلومتر شمار
- روشن شدن ماشین بعد از چند بار استارت زدن
برخی از این نشانه‌ها که بیان کردیم می‌توانند نشان دهنده خالی شدن شارژ باتری نیز باشند. برای تشخیص تفاوت بین این دو باید به نکته‌ای که بیان می‌کنیم توجه کنید.
بعد از اینکه برای مدت طولانی رانندگی کردید، باتری توسط دینام کاملا شارژ می‌شود. حال اگر ماشین را خاموش کنید و دوباره آن را روشن نمایید، نباید مشکلی در استارت زدن آن داشته باشید. اما اگر بعد از خاموش کردن، ماشین دیگر روشن نشد و یا اینکه به سختی استارت خورد یعنی باتری خراب شده است و به سرعت دچار تخلیه شارژ می‌شود.
جلوگیری از خرابی باتری خودرو
چند راه حل وجود دارد که برای جلوگیری از خرابی باتری ماشین می‌توان آن‌ها را به کار گرفت.
- سطح آب اسید باتری را در فواصل زمانی معین کنترل کنید.
- به باتری تنها آب مقطر اضافه کنید.
- بست و پایه نگهدارنده باتری را بررسی کنید و از محکم بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
- جلوی افزایش بیش از حد دمای ماشین را بگیرید.
- هرگز باتری را بیش از ظرفیت خود یعنی ۱۲ ولت و ۵۵ تا ۶۵ آمپر شارژ نکنید.
- برای جدا کردن باتری ابتدا کابل منفی و سپس کابل مثبت را جدا نمایید.
- سر باتری‌ها و بست‌ها را همواره تمیز نمایید.
- از سیستم‌های برقی ماشین به‌طور متعادل استفاده کنید.
- برای اینکه باتری را شارژ کنید از روش شارژ آرام با جریان کم استفاده نمایید.
- اطمینان پیدا کنید که حفره درپوش باتری باز می‌باشد.
جمع‌بندی
در این مطلب ما به‌طور مفصل دلایل خرابی باتری خودرو را بیان کردیم و در نهایت نشانه‌ها و جلوگیری از آن پرداختیم. در پایان باید بگوییم که اگر می‌خواهید با باتری ماشین خود خیلی سر و کله نزنید به سراغ خرید باتری اتمی یا سیلد بروید. این باتری‌ها از عمر مفید بیشتری برخوردارند و نیاز به نگهداری کمتری دارند و دچار مشکلات زیادی نیز نمی‌شوند. به طور کلی با توجه به کیفیت باتری می‌توانید حدود ۱۸ تا ۳۶ ماه از باتری خود استفاده کنید. اما بعد از این مدت ممکن است نیاز به خرید باتری خودرو و تعویض آن داشته باشید.